Rozwój elektronicznych kanałów dystrybucji

Rozwój elektronicznych kanałów dystrybucji

Pod koniec XX wieku nadeszła rewolucja technologiczna, której główną siłą napędową była informatyka i telekomunikacja. Spore zmiany nie ominęły również sektora usług bankowych, a za przełom należy uznać pojawienie się możliwości przeprowadzania operacji bankowych za pośrednictwem Internetu [Świecka 2007] Przedsiębiorstwa, przeprowadzając coraz więcej transakcji z kontrahentami, potrzebowały nowego rodzaju kontaktu z bankiem. Firmy zrozumiały jak bardzo ważne jest wykorzystywanie nowych narzędzi, dających możliwość zminimalizowania kosztów pracy i zwiększenia wydajności, prowadzących do dynamicznego rozwoju i uzyskania przewagi nad konkurencją. Tak narodziła się bankowość elektroniczna, rozwiązanie ułatwiające kontakt i współpracę pomiędzy klientami, a bankiem, zadowalające obie strony. Korzystanie z tej usługi jest możliwe poprzez dostęp do elektronicznych kanałów dystrybucji.

 „Proces wdrażania nowych technologii w bankowości polega nie tylko na usprawnieniu dotychczasowych metod świadczenia usług bankowych i redukcji kosztów, lecz umożliwia także przezwyciężanie wielu przestrzennych, czasowych i organizacyjnych ograniczeń w działalności bankowej. Wprowadzanie rozwiązań rozwiniętej technologii elektronicznej zwiększa efektywność działalności operacyjnej banków, zmniejsza koszty operacji detalicznych oraz zwiększa ich szybkość i pewność. Sprawia, że rozszerza się znacznie krąg potencjalnych odbiorców usług bankowych.” [Polasik 2010]

Za prawdziwy początek oferowania klientom bankowości elektronicznej należy uznać wprowadzenie przez banki w latach 60. XX w. bankomatów do wydawania gotówki oraz dostępu telefonicznego do rachunku. Pierwszy bankomat Baraclays Banku został uruchomiony w 1967 roku w Wielkiej Brytanii i wydawał banknoty 10 GBP w zamian za papierowe kupony. [Kulisiewicz 2003] Sprawne działanie bankomatów i zadowolenie klientów skłoniły banki do wprowadzania w ciągu następnych lat kolejnych innowacji w postaci centrów bankomatowych oraz kiosków samoobsługowych oferujących szeroki wachlarz usług. 

Od lat 60-tych, razem z rozwojem bankowości terminalowej następował ciągły rozwój usług bankowości telefonicznej. Jej popularność szybko wzrastała zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych jednak nie odniosła ona dużego sukcesu, ponieważ mogła być wykorzystywana tylko do najprostszych operacji bankowych. 

W 1982 roku olbrzymie zmiany w segmencie bankowości elektronicznej wprowadził francuski system Minitel, który pozwalał na zdalny dostęp do rachunku poprzez korzystanie z linii telefonicznych za pomocą terminala (były one dystrybuowane za darmo przez banki, ale korzystanie z nich wiązało się z dodatkowymi opłatami). Przed rozpowszechnieniem się Internetu system ten był uznawany za najbardziej udaną usługę sieciową, jednak jego głównym ograniczeniem był mały zasięg (działał on tylko na obszarze Francji) przez co ostatecznie został wyparty przez ogólnoświatową sieć jaką jest Internet.

W poszukiwaniu nowych kanałów komunikacji w latach 80-tych banki zainteresowały się wykorzystaniem osobistych komputerów i Internetu do obsługi klienta. Nowy typ bankowości elektronicznej nazwano home banking, pozwalał on na kontakt klienta z bankiem poprzez zastosowanie dedykowanego oprogramowania na komputerze klienta, linii telefonicznych i modemu. Dzięki dwustronnej komunikacji pomiędzy bankiem i klientem oraz możliwości weryfikacji wzrokowej dokonywanych operacji home banking odniósł olbrzymi sukces, ale głównie wśród bankowości elektronicznej dla przedsiębiorstw. Dopiero wynalazek stron internetowych i rozpowszechnienie się Internetu w pierwszej połowie lat 90-tych XX wieku spowodował zainteresowanie się bankowością elektroniczną wszystkich klientów.

Prawdopodobnie bankowość internetowa narodziła się w Stanach Zjednoczonych w 1994, kiedy mały bank w Kalifornii po raz pierwszy umożliwił dokonywanie transakcji dla swoich klientów przez Internet. [Grandys 2005]

Największy przełom nastąpił pod koniec 1995 roku, kiedy działalność rozpoczął pierwszy na świecie w pełni wirtualny bank – Security First Network Bank (SFNB). Do roku 1999 niemal wszystkie kraje średnio i wysokorozwinięte uruchomiły bankowość internetową. W Polsce jako pierwszy bankowość internetową uruchomił Powszechny Bank Gospodarczy SA w Łodzi (następnie przejęty przez Bank Pekao SA) w 1998 roku.

„Spośród kanałów elektronicznych stosowanych w bankowości kluczową i systematycznie wzrastającą role odgrywa Internet. Sprzyja temu bardzo daleko posunięta standaryzacja i automatyzacja elektronicznych usług bankowych, co pozwala klientom na samodzielne korzystanie z nich.” [Polasik 2010]

Fakt, że usługi bankowe bardzo dobrze nadają się do świadczenia w Internecie został potwierdzony w badaniach przeprowadzonych przez firmę doradczą Morgan Stanley. Badanie miało porównać możliwości sprzedaży w Internecie różnych kategorii towarów i usług. 

Wykres 1. Szanse sukcesu sprzedaży w Internecie dla różnych kategorii produktów i usług

Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu: Global Internet Trends, 2006.

Badanie, które zostały przeprowadzono na użytkownikach Internetu pokazuje jak dużą wygodę niesie za sobą wykorzystywanie Internetu dla klientów banków.  Jednocześnie jest to dobra informacja dla instytucji bankowych gdyż sprzedawanie usług bankowych przez Internet przynosi im większe zyski poprzez redukcje kosztów obsługi klienta. Jak przedstawiono na wykresie 1 usługi finansowe zostały wskazane jako mające największą szanse zakupu w Internecie.

Dwoma najważniejszymi czynnikami determinującymi stan rozwoju bankowości internetowej w danym kraju są:

·         liczba użytkowników Internetu,

·         stopień aktywności jego wykorzystania do przeprowadzenia operacji bankowych.

Rysunek1. Liczba użytkowników Internetu na świecie w 2009

źródło: http://wiking.edu.pl

Problemem krajów słabo rozwiniętych jest niski dostęp do Internetu. W krajach bogatych natomiast trwają intensywne prace nad tworzeniem coraz szybszych sposobów połączenia i przesyłania danych. Aktualnie korzystanie z  Internetu umożliwia:
            - łączność przewodowa – np. linia telefoniczna wraz z modemem cyfrowym lub analogowym, telewizja kablowa, lokalne sieci osiedlowe;

- łączność bezprzewodowa – np. satelitarna, radiowa, telefonii komórkowej GSM i UMTS. [www.wiking.edu.pl (15.08.2011)]

Najwięcej użytkowników Internetu na 1000 mieszkańców w 2009 roku było w Ameryce Północnej, Australii i innych najbogatszych krajach świata.

Wykres 2. Użytkownicy Internetu i ich struktura na świecie w 2004 roku (w mln)

Źródło: opracowanie własne na podstawie Internet Trends, 2004, www.morganstanley.com/research

Struktura użytkowników Internetu (wykres 2) dynamicznie się zmienia. Najszybciej rozwijającym się regionem pod względem przyrostu liczby internautów jest Azja i Pacyfik, głównie za sprawą najludniejszego kraju świata – Chin.  Już teraz jest to największy rynek internetowy świata i ciągle zyskuje przewagę nad innymi.

Interesującym faktem jest, iż tylko 5 krajów stanowi aż 48% użytkowników całego Internetu, są to:

·         USA  238 mln użytkowników, 4% wzrostu rocznie,

·         Chiny 384 mln użytkowników, 29% wzrostu rocznie,

·         Indie 130 mln użytkowników, 18% wzrostu rocznie,

·         Brazylia 67 mln użytkowników, 17% wzrostu rocznie

·         Rosja 39 mln użytkowników, 31% wzrostu rocznie.

W latach 90. XX w. oprócz bankowości internetowej pojawił się nowy rodzaj bankowości elektronicznej, którą można określić, jako bankowość moblina lub bankowość przenośna. [Polasik 2010]

Wykres 3. Porównanie użytkowników Internetu korzystających z komputera personalnego i urządzeń mobilnych na przełomie lat 2007 – 2015

Źródło: opracowanie własne na podstawie Internet Trends 2010, www.morganstanley.com/techresearch

Wykres 3 pokazuje jak dynamiczne zmiany zachodzą w świecie technologii. Już w 2014 roku komputery przestaną prowadzić prym w największej ilości użytkowników korzystających za ich pomocą z Internetu, a na ich miejsce wejdą urządzenia mobilne, które są coraz bardziej funkcjonalne i zastępują coraz więcej możliwości komputerów stacjonarnych i laptopów. 

Transformację społeczeństwa przez ostatnie kilkadziesiąt lat trafnie ukazuje ironiczne porównanie piramidy potrzeb Maslova z 1943 roku do piramidy potrzeb 2006 roku.

Rysunek 2. Porównanie piramidy potrzeb Maslova do potrzeb współczesnych

Źródło: Opracowanie własne w oparciu o raport Internet Trends 2006.