System bankowy i ewolucja bankowości
System bankowy obejmuje całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wspólne powiązania i kontakty z otoczeniem. System bankowy jest określany przez krajowe prawo bankowe. „Prawo bankowe to ogół norm prawnych regulujących organizację systemu bankowego oraz działalność banków.” [Wielka Encyklopedia Prawa 2000]
1. Funkcje systemu bankowego:
Zapewnienie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różnorakie przedsięwzięcia.
Kreowanie pieniądza przez bank emisyjny.
Pośredniczenie między posiadaczami środków pieniężnych i ich użytkownikami.
Dostarczanie informacji cenowej, co pozwala na podejmowanie decyzji przez podmioty gospodarcze.
Zagwarantowanie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi.
Kreowanie przez banki operacyjne pieniądza jako środka płatniczego.
Stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania (co do czasu, wielkości i ryzyka). [Dobosiewicz 2010]
Na rozwój systemów bankowych wywierają wpływ takie czynniki, jak:
Porządek społeczny i gospodarczy, określający społeczne wartości i cele gospodarcze.
Struktura i wielkość popytu na usługi bankowe.
Regulacje prawne działań bankowych.
Skłonność banków do innowacji.
Wśród podstawowych grup banków, które składają się na system bankowy możemy wyróżnić:
Banki centralne powstałe na bazie banków emisyjnych:
- Są jednostkami państwowymi lub podporządkowanymi państwu.
- Nadzorują działanie i rozwój systemu bankowego.
- Wykonują rachunki rządowe (budżetowe).
- Regulują wielkości tworzonego przez banki operacyjne pieniądza bankowego
- Regulują płynność całego systemu bankowego
- Realizują operacje finansowe zlecone przez organy rządowe.
- Udzielają państwu kredytów.
- Reprezentują interesy państwa w stosunkach międzynarodowych.
Banki operacyjne (depozytowo-kredytowe, inwestycyjne i uniwersalne):
- Skupiają się na gromadzeniu środków pieniężnych i udzielaniem kredytów.
- Sprawują bezpośrednią obsługę osób prawnych i fizycznych.
- Prowadzą samodzielną politykę depozytową i kredytową.
- Posiadają charakter uniwersalny i formę spółek akcyjnych.
Banki specjalne (hipoteczne i towarzystwa kredytowe i regionalne)
- Finansują wykonywanie specjalnych zadań, wymagających szczególnego rodzaju fachowej obsługi bankowej.
Kasy oszczędnościowe
- Zbierają rozproszone oszczędności indywidualne i najczęściej udzielają ich na podstawie kredytów lub korzystnie lokują zgromadzone zasoby. Często są powiązane z urzędami pocztowymi, które dysponują gęstą siecią placówek.
Spółdzielnie kredytowe
Według Jaworskiego ostatnie dekady doprowadziły do wielu zmian w systemie bankowym, wśród najistotniejszych wskazuje:
1. Wzrost dochodu narodowego, a co za tym idzie - niższe i średnie grupy dochodowe ludności w znacznie większym stopniu zaczynają uczestniczyć w obrocie bankowym i stają się potencjalnymi klientami banku. Banki, więc przestały się skupiać wyłącznie na bogatych klientach i przedsiębiorstwach. W związku z tym powstała konieczność powiększenia sieci oddziałów bankowych (głównie w latach sześćdziesiątych — osiemdziesiątych).
2. Rozwój handlu zagranicznego i tendencja do integracji stworzyła podstawy internacjonalizacji systemu bankowego. Powstają więc instytucje (kredytowe) o zasięgu międzynarodowym.
3. Kolejna zmiana to zwiększający się udział państwa jako klienta banków w związku ze zmieniającymi się i rosnącymi potrzebami. Banki w coraz większej ilości są posiadaczami państwowych papierów wartościowych.
4. Nastąpiła automatyzacja wielu usług finansowych poprzez informatyzację i komputeryzację usług bankowych. Stało się to przyczyną zmniejszania liczby oddziałów przez banki.
5. Coraz większy wachlarz usług spowodował powstanie nowych rodzajów banków, jak np. instytucji zarządzających papierami wartościowymi, instytucji leasingu czy venture capital.
6. Banki dążą do kompleksowej obsługi klienta poprzez oferowanie bardzo szerokiej oferty usług przy pomocy jednej instytucji. W tym celu zawierane są porozumienia między bankami uniwersalnymi i wyspecjalizowanymi, a także instytucjami ubezpieczeniowymi [Jaworski 2004].
Wyznaczniki ewolucji systemów bankowych na świecie to:
Teleinformatyka – to połączenie telekomunikacji i informatyki. Tworzy nowe produkty bankowe i kanały ich dystrybucji, które są tanie, szybkie i działają w nieograniczony sposób.
Globalizacja – internacjonalizacja operacji bankowych oraz fuzje i przejęcia. Szacuje się, że w ich wyniku od 1999 do 2002 roku pracę straciło około 300 tys. osób w europejskich bankach.
Liberalizacja i deregulacja - ograniczenie ingerencji państwa i działań licencyjnych, zwiększenie konkurencji, reprywatyzacja banków itd. Efekt to zwiększenie roli rynku w działalności bankowej.
Jednak najbardziej istotny czynnik zmian w sektorze bankowym to nowe technologie czyli wprowadzenie bankowości elektronicznej. „Nadchodzi tzw. ” trzecia fala zmian” opisana przez Alvina Tofflera. Społeczeństwa czeka proces rewolucyjnych zmian w gospodarce, stylu życia, kulturze, likwidacji produkcji masowej, wzrost znaczenia ekologii. Motorem tych zmian jest informatyzacja życia ludzkiego i rozwój teleinformatyki.” [http://www.newtrader.pl/ewolucja-bankowosci-na-swiecie,769,ekonomia.html (15.08.2011)]
WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE - PAWEŁ BEDNARCZYK
